Religie leeft altijd op in crisistijd. In Den Bosch was er een ‘crisismis’ en deze week riepen Doekle Terpstra (voorzitter hbo-raad) en enkele medegelovigen op in NRC Handelsblad om ons te bezinnen op een van onze hoofdzonden, de hebzucht.
Dat klinkt grappig, maar is gevaarlijk. Moraal aan religie koppelen is even riskant als een barbecue met petroleum aanmaken. Het kan goed werken, maar er hoeft maar een vonkje verkeerd te springen en de boel vliegt in de fik.
Weinig mensen zullen bijvoorbeeld ontkennen dat het verbod op moorden en stelen zinvol is. De gevaren sluipen echter binnen zodra je zulke richtlijnen gaat zien als opgedragen door een bovennatuurlijke instantie. Net als met petroleum kan dat schijnbaar prima werken, totdat die bovennatuurlijke eisen zich gaan uitstrekken tot domeinen als vaccinatie of zelfs het doden van niet-gelovigen. Is het dan niet beter om direct in het begin al vraagtekens te plaatsen bij religieuze ethiek, bij petroleum als barbecuebrandstof?
Dat Terpstra en de zijnen pleiten voor ‘dienstbaarheid’ lijkt onschadelijk, zelfs een tikje aandoenlijk. De vlam slaat echter in de pan wanneer ze oproepen om allemaal naar “de balk in onze eigen ogen te kijken” - wij profiteerden namelijk allemáál van hoge rendementen. Hier gaat de religieuze ethiek voorbij aan feiten en redelijkheid. Je kunt argeloze consumenten niet als schuldig bestempelen omdat ze te hoge rendementen kregen aangeboden. Banken en toezichthouders hebben de verantwoordelijkheid en zij hebben gefaald. Terpstra’s religieuze redenering vertroebelt die feiten en duwt ons een volstrekt irrationeel en misplaatst zondegevoel door de strot.
Religieuze moraal is onnadenkend: de Geschriften zeggen het, dus is het zo. De Bijbel zegt ook dat wanneer iemand “doet wat slecht is in de ogen van de HEER” men deze moet “stenigen tot de dood erop volgt.” (Deut. 17). Een nog irrationelere variant van Doekle Terpstra kan hier de conclusie aan verbinden dat hij ING-topmannen moet omleggen, op grond van exact dezelfde ethiek.
Dit alles voorkom je door geloof van moraal te ontkoppelen. Laten we rationele aanmaakblokjes gebruiken, en niet het religieuze petroleum.
Dat klinkt grappig, maar is gevaarlijk. Moraal aan religie koppelen is even riskant als een barbecue met petroleum aanmaken. Het kan goed werken, maar er hoeft maar een vonkje verkeerd te springen en de boel vliegt in de fik.
Weinig mensen zullen bijvoorbeeld ontkennen dat het verbod op moorden en stelen zinvol is. De gevaren sluipen echter binnen zodra je zulke richtlijnen gaat zien als opgedragen door een bovennatuurlijke instantie. Net als met petroleum kan dat schijnbaar prima werken, totdat die bovennatuurlijke eisen zich gaan uitstrekken tot domeinen als vaccinatie of zelfs het doden van niet-gelovigen. Is het dan niet beter om direct in het begin al vraagtekens te plaatsen bij religieuze ethiek, bij petroleum als barbecuebrandstof?
Dat Terpstra en de zijnen pleiten voor ‘dienstbaarheid’ lijkt onschadelijk, zelfs een tikje aandoenlijk. De vlam slaat echter in de pan wanneer ze oproepen om allemaal naar “de balk in onze eigen ogen te kijken” - wij profiteerden namelijk allemáál van hoge rendementen. Hier gaat de religieuze ethiek voorbij aan feiten en redelijkheid. Je kunt argeloze consumenten niet als schuldig bestempelen omdat ze te hoge rendementen kregen aangeboden. Banken en toezichthouders hebben de verantwoordelijkheid en zij hebben gefaald. Terpstra’s religieuze redenering vertroebelt die feiten en duwt ons een volstrekt irrationeel en misplaatst zondegevoel door de strot.
Religieuze moraal is onnadenkend: de Geschriften zeggen het, dus is het zo. De Bijbel zegt ook dat wanneer iemand “doet wat slecht is in de ogen van de HEER” men deze moet “stenigen tot de dood erop volgt.” (Deut. 17). Een nog irrationelere variant van Doekle Terpstra kan hier de conclusie aan verbinden dat hij ING-topmannen moet omleggen, op grond van exact dezelfde ethiek.
Dit alles voorkom je door geloof van moraal te ontkoppelen. Laten we rationele aanmaakblokjes gebruiken, en niet het religieuze petroleum.
